BẢN CHẤT – MỤC TIÊU CỦA CÁCH MẠNG & ĐỔI MỚI
CÁCH MẠNG là gì?
Là quá trình phá bỏ cái cũ, lạc hậu, hư hỏng để thay bằng cái mới, tiến bộ hơn.
Là một cuộc chiến đấu tư tưởng và hành động chống lại cái lỗi thời.
> “Đây là một cuộc chiến đấu chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi.”
Mối quan hệ giữa Cách mạng và Đổi mới:
“Cách mạng là đổi mới”
“Đổi mới là cách mạng”
=> Cách mạng và Đổi mới đều nhằm mục tiêu tạo ra cái mới – cái tốt – cái tiến bộ, nhưng:
Cách mạng thường mang tính triệt để, thay đổi căn bản;
Đổi mới có thể từng bước, linh hoạt, sáng tạo hơn, nhưng vẫn có tính chất cách mạng.
Diễn giải từ sơ đồ:
Cách mạng → Phá cái cũ → Đổi ra cái mới → Phá cái xấu → Đổi ra cái tốt.
Trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, Đổi mới là một hình thức của cách mạng toàn diện nhưng không phá vỡ ổn định chính trị, mà là đổi mới tư duy, cơ chế, mô hình phát triển.
Triết lý cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Minh:
“Việc gì có lợi cho dân thì phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân thì phải hết sức tránh.”
Vậy, triết lý là gì?
1. Định nghĩa cơ bản:
Triết lý là hệ thống quan điểm sâu sắc, nhất quán và có tính định hướng cao về cuộc sống, con người, xã hội, và thế giới.
Nó không chỉ là lý thuyết, mà còn là kim chỉ nam hành động sống.
Triết lý thường gắn với những giá trị nhân văn bền vững, mang tính dẫn đường và soi sáng hành động.
2. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh:
Triết lý được thể hiện qua những câu nói giản dị, sâu sắc, ví dụ như:
“Lấy dân làm gốc”
“Cần, kiệm, liêm, chính”
“Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác ngoài con đường cách mạng vô sản.”
3. Trong hình bạn gửi:
Vòng tròn thể hiện mối quan hệ biện chứng giữa "Lợi dân" và "Ích nước" – cả hai thống nhất trong một triết lý hành động: phục vụ nhân dân.
Triết lý đó không trừu tượng, mà rất rõ ràng:
> “Việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm – Việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh.”
4. Ý nghĩa thực tiễn:
Triết lý đúng sẽ trở thành kim chỉ nam cho lãnh đạo, quản lý và hành động, đặc biệt trong:
Xây dựng chính sách.
Hoạt động của cán bộ, đảng viên.
Cách hành xử với nhân dân, với cộng đồng.
Phương châm đổi mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh, với một trích dẫn nổi tiếng:
“Thắng đế quốc, phong kiến là tương đối dễ; thắng bản thân mình và lạc hậu khó hơn nhiều.”
Vậy, “phương châm” là gì?
1. Khái niệm:
Phương châm là:
Nguyên tắc chỉ đạo, tư tưởng chủ đạo hoặc quan điểm định hướng hành động trong một quá trình, công việc hay mục tiêu cụ thể.
Nó như một kim chỉ nam giúp con người hoặc tổ chức giữ vững lập trường, xác định đúng cách làm và không đi chệch hướng.
2. Trong nội dung slide:
Hồ Chí Minh nêu rõ phương châm trong công cuộc đổi mới và tự rèn luyện:
Chống giặc ngoại xâm là khó, nhưng thắng được chính bản thân mình (thói quen lạc hậu, bảo thủ, trì trệ...) còn khó hơn.
Từ đó, rút ra phương châm hành động:
"Đổi mới là sự nghiệp lâu dài, phức tạp, gian khổ; phải kiên định, kiên trì, kiên quyết, lựa chọn bước đi thích hợp, không nôn nóng chủ quan mới giành thắng lợi."
3. Ý nghĩa thực tiễn:
Đổi mới không phải là thay đổi bừa bãi, mà cần có phương châm rõ ràng để:
Giữ vững định hướng.
Vượt qua khó khăn nội tại.
Tránh nóng vội, duy ý chí, hoặc lệ thuộc vào mô hình bên ngoài.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói:
> “Thắng đế quốc, phong kiến là tương đối dễ; thắng bản thân mình và lạc hậu khó hơn nhiều.”
Vậy tại sao chống lạc hậu lại khó hơn? Dưới đây là phân tích chi tiết:
1. Lạc hậu là “kẻ thù vô hình”, ăn sâu vào tư duy và nếp sống
Lạc hậu không chỉ nằm ở công nghệ hay cơ sở vật chất, mà nằm sâu trong tư duy bảo thủ, trì trệ, sợ thay đổi.
Nó không rõ ràng như giặc ngoại xâm – khó xác định – khó nhận diện – khó triệt tiêu.
Nhiều người thậm chí không nhận ra mình đang lạc hậu.
2. Chống lạc hậu là chống lại thói quen, nếp nghĩ cũ kỹ của chính mình
Thay đổi người khác đã khó, thay đổi chính mình còn khó hơn.
Tâm lý ngại đổi mới, sợ mất an toàn, lười sáng tạo, hay bằng lòng với cái đã có khiến con người dễ “đóng băng” trong tư duy.
3. Lạc hậu thường gắn với tư duy nhiệm kỳ, cục bộ, hình thức
Ví dụ: hình thức trong họp hành, làm để “đối phó”, không dám nghĩ – không dám làm – không dám chịu trách nhiệm.
Tư duy nhiệm kỳ: làm cái dễ, ngại cái khó, không vì lợi ích lâu dài.
4. Chống lạc hậu đòi hỏi bản lĩnh, tri thức và sự kiên trì
Phải có tri thức mới, tư duy mới, phương pháp mới để vượt qua lối mòn.
Phải chịu đựng sự phản kháng, chỉ trích, thậm chí cô đơn khi mình là người tiên phong đổi mới.
Phải vượt lên chính mình – điều khó nhất trong mọi cuộc cách mạng.
5. Liên hệ thực tiễn:
Nhiều cơ quan, đơn vị không phát triển vì vẫn “làm như cũ”, không áp dụng công nghệ, không chịu học hỏi.
Đảng, Nhà nước nhiều lần nhấn mạnh phải “đổi mới tư duy”, “chống bảo thủ trì trệ” để phát triển bền vững.
Kết luận:
Chống lạc hậu khó vì nó là cuộc đấu tranh không chỉ với xã hội, mà trước hết là trong chính mỗi con người.
Muốn thắng được lạc hậu, cần:
Tư tưởng lớn
Tầm nhìn xa
Dũng khí đổi mới
Và niềm tin vào nhân dân, vào sự tiến bộ.
Nguyên lý sâu sắc của tư tưởng Hồ Chí Minh về đổi mới.
Câu nói nổi bật:
“…Không phải cái cũ cũng bỏ hết, không phải cái gì cũng làm mới.
Cái gì cũ mà xấu thì phải bỏ.
Cái gì cũ mà không xấu nhưng phiền phức thì phải sửa đổi cho hợp lý…
Cái gì cũ mà tốt thì phải phát triển thêm.”
VẬY, “NGUYÊN TẮC” LÀ GÌ?
1. Định nghĩa:
Nguyên tắc là:
Chuẩn mực nền tảng, là giới hạn định hướng, giúp phân biệt đúng – sai, nên – không nên trong tư duy và hành động.
Nó là cơ sở cốt lõi để ra quyết định và tổ chức hoạt động, đảm bảo sự nhất quán, bền vững, tránh tùy tiện.
2. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh:
Nguyên tắc đổi mới không phải là “phủ định sạch trơn” – mà là:
Biện chứng: chọn lọc, kế thừa, phát triển.
Linh hoạt mà có nguyên tắc: cái tốt thì giữ và phát huy, cái xấu thì dứt khoát loại bỏ, cái chưa phù hợp thì cải tiến.
> "Đổi mới không có nghĩa là làm lại từ đầu", mà là cải tiến trên nền cái đúng – sửa sai cái chưa đúng – cập nhật cái tiến bộ.
3. Hai nguyên tắc then chốt rút ra từ slide:
Nguyên tắc kế thừa và phát triển → Gắn với truyền thống văn hóa, giá trị lịch sử, nhưng không bảo thủ.
Nguyên tắc chọn lọc hợp lý → Không theo phong trào, không đổi mới vì hình thức; phải hợp lý, hiệu quả, phù hợp thực tiễn.
4. Liên hệ thực tiễn:
Trong quản lý nhà nước, trong giáo dục, trong Đảng: nếu không có nguyên tắc, sẽ dễ “đổi mới nửa vời” hoặc “làm mới cho có”, dẫn đến thất bại.
Có nguyên tắc sẽ giữ được bản sắc, định hướng và hiệu quả lâu dài.
